เมื่อ 11 ธันวาคมปีที่แล้ว (2549) เป็นวันที่จีนเข้าเป็นสมาชิกองค์การการค้าโลก (WTO) ครบ 5 ปี ทุกสายตาทั่วโลกจับจ้องมองไปยังประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในโลกและยังเป็นประเทศที่มีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูงที่สุดในโลกอีกด้วย การเข้าเป็นสมาชิก WTO ครบ 5 ปี ยังทำให้จีนขยับอันดับจากประเทศที่มีขนาดการค้าใหญ่เป็นอันดับ 6 มาอยู่อันดับ 3 ของโลก ซึ่งเป็นเพราะการเข้าเป็นสมาชิก WTO ทำให้จีนต้องเปิดตลาดของตนแก่ประเทศอื่นมากขึ้น ขณะที่จีนก็สามารถขยายตลาดไปยังประเทศอื่นได้มากเช่นกัน

    ชาร์ลีน บาร์เชฟสกี้ อดีตผู้แทนการค้าของสหรัฐ กล่าวยอมรับว่า ขณะนี้จีนได้กลายเป็น "ศูนย์กลางสำคัญ" ของเศรษฐกิจโลกไปแล้ว

   หัวใจสำคัญของความเป็นมหาอำนาจใหม่ทางเศรษฐกิจโลกของจีนก็คือ "สินค้าราคาถูก" อันเนื่องมาจากค่าแรงถูก (เพราะมีประชากรล้นเหลือ) ขณะที่ประเทศตะวันตกนำโดยสหรัฐอเมริกา กล่าวหาว่าจีนจงใจทำให้ค่าเงินหยวนอ่อนกว่าปกติราว 40% เพื่อทำให้ได้เปรียบคู่แข่งขันในการส่งออกสินค้า พูดง่ายๆ ก็คือดั๊มพ์ราคานั่นเอง

   ในปีที่แล้วเศรษฐกิจจีนเติบโต 10.4% มีเงินทุนสำรองระหว่างประเทศสูงถึง 1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ สูงที่สุดในโลก

     การเติบโตทางเศรษฐกิจและการค้าของจีน ถูกประเทศตะวันตกมองว่าเป็นภัยคุกคาม ถูกหวาดระแวงจากสหรัฐอเมริกาเป็นพิเศษ เป็นการหวาดระแวงทั้งในแง่การเมืองระหว่างประเทศ ที่เกรงว่าจีนจะขึ้นมาคานอำนาจในเอเชียแล้ว ในแง่เศรษฐกิจก็นับว่าสหรัฐสะบักสะบอมมากที่สุดในประวัติศาสตร์อีกด้วย เพราะขณะนี้ขาดดุลบัญชีเดินสะพัดไปแล้วถึง 9 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ เป็นการขาดดุลสูงที่สุดในประวัติศาสตร์ของสหรัฐเช่นกัน ซึ่งเป็นเพราะรัฐบาลบุชใช้จ่ายงบประมาณเกินตัว โดยเฉพาะค่าใช้จ่ายในการทำสงครามนอกประเทศและค่าใช้จ่ายด้านการทหารและความมั่นคง แต่ขณะเดียวกันก็หาเงินไม่เก่ง วันๆ เอาแต่กู้ยืมจากประเทศอื่น

   แต่สหรัฐกลับมองว่า "จีน" คือปัญหาสำคัญต่อเศรษฐกิจของสหรัฐ โดยกล่าวหาว่าจีนจงใจลดค่าเงินหยวนต่ำกว่าความเป็นจริง โดยเมื่อปีที่แล้ว สหรัฐขาดดุลการค้ากับจีนมากที่สุดเป็นมูลค่า 2.44 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ

    สินค้าราคาถูกจากจีน โดยเฉพาะรองเท้า อุปกรณ์กีฬา เหล็ก เสื้อผ้า ตีตลาดสหรัฐกระจุย ซึ่งแน่นอนย่อมเป็นที่พอใจของผู้บริโภคอเมริกัน แต่ผู้ที่เดือดร้อนก็คือผู้ประกอบการหรือผู้ประกอบธุรกิจ ซึ่งกลุ่มคนเหล่านี้เป็นพวกที่อยู่ใกล้ชิดกับศูนย์กลางอำนาจของรัฐบาล และวิ่งเต้นอย่างหนักเพื่อให้รัฐบาลสหรัฐกดดันจีน โดยเฉพาะในประเด็นเรื่องค่าเงินหยวน การขอให้เปิดตลาดแก่สินค้าสหรัฐมากขึ้น และปัญหาการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา เป็นเหตุให้รัฐบาลสหรัฐไล่ทุบไล่ถองจีนอยู่ตลอดเวลา เพื่อกดดันจีนให้ตอบสนองต่อข้อเรียกร้องดังกล่าว

   ล่าสุดในเดือนธันวาคมปีที่แล้ว รัฐบาลสหรัฐออกมาขู่ว่าหากจีนไม่ยอมปฏิบัติตามข้อเรียกร้อง ก็อาจจะนำเรื่องขึ้นฟ้องร้องต่อ WTO โดยข้อหาที่จะฟ้องก็คือหาว่าจีนไม่ปฏิบัติตามกฎของ WTO เป็นการขู่ก่อนที่นายเฮนรี่ พอลสัน รัฐมนตรีคลังสหรัฐจะนำทีมไปเจรจากับจีนเมื่อช่วงกลางเดือนธันวาคม ซึ่งดูเหมือนเป็นการเยือนที่ได้ผล เพราะในช่วงปลายเดือนธันวาคม ธนาคารกลางของจีนได้ออกมาระบุว่าในปีนี้ (2550) ค่าเงินหยวนจะแข็งค่าขึ้น 3-4% ส่วนเศรษฐกิจคาดว่าจะเติบโต 9.5%

    อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าตัวเลข 9.5% เป็นตัวเลขที่ทางจีนกดไว้ให้ต่ำกว่าความเป็นจริงมากกว่าเพราะเกรงจะถูกมองว่า "ร้อนแรง" เกินไป จนนำไปสู่ภาวะฟองสบู่แตกซึ่งจะกระทบไปทั้งโลก โดยประมาณการเดิมก่อนหน้านั้น นักวิเคราะห์และหลายฝ่ายมองว่าอัตราการเติบโตในปีนี้ของจีนจะยังคงเป็นเลขสองหลักอยู่เช่นเดิม

    นักวิเคราะห์และนักสังเกตการณ์จากซีกตะวันตกมองว่า การที่จีนผลิตสินค้าราคาถูกส่งออกสู่ตลาดโลกนั้น มันไม่ได้เป็น "ภัยคุกคาม" ต่ออุตสาหกรรมของสหรัฐอเมริกาและยุโรปแต่เพียงด้านเดียว แต่หากนำมาซึ่ง "ประโยชน์และโอกาส" แก่อุตสาหกรรมของสหรัฐอเมริกาและยุโรปด้วย เพราะการที่บริษัทผู้ผลิตสินค้านำเข้าสินค้าประเภทชิ้นส่วนและวัตถุดิบราคาถูกจากจีนมาผลิตสินค้านั้น ช่วยให้อุตสาหกรรมของยุโรปและสหรัฐอเมริกาแข่งขันได้มากขึ้นด้วย

   นักสังเกตการณ์มองอีกว่า หลายคนอาจคิดว่าการเข้าเป็นสมาชิก WTO จะทำให้จีนมีแต่ได้กับได้ แต่นั่นเป็นการประเมินที่ต่ำไปในแง่ความสูญเสียและ "ราคา" ที่จีนต้องจ่ายแลกกับการเข้าเป็นสมาชิกองค์กรโลกบาลแห่งนี้

  "ราคา" ที่จีนต้องจ่ายอันเนื่องจากเข้าเป็นสมาชิก WTO ก็คือ ต้องลดภาษีนำเข้าเนื้อวัวลงจาก 50% เหลือ 12% ลดภาษีข้าวบาร์เลย์จาก 114% เหลือ 3% ภาษีสินค้ารถยนต์ลดจาก 100% เหลือ 25% เป็นต้น

   ทูตจีนประจำองค์การการค้าโลก ยืนยันว่าหลังจากจีนเข้าเป็นสมาชิก WTO แล้ว จีนต้องลดภาษีในหมวดสินค้าอุตสาหกรรมลงจากระดับเฉลี่ย 14.9% เหลือ 9.1% ในปีที่ผ่านมา ส่วนสินค้าเกษตรลดภาษีจาก 23.2% เหลือ 15.4%

   หันมามองดูภายในจีนเอง อย่างที่หลายฝ่ายกล่าวขานกันมาว่าความเติบโตทางเศรษฐกิจของจีนไม่ได้กระจายผลประโยชน์ไปยังประชาชนทุกส่วนอย่างเท่าเทียม โดยเฉพาะประชาชนในชนบท เช่นเดียวกับที่ผลจากการเข้าเป็นสมาชิก WTO ก็ทำให้เกิดการกระจายประโยชน์ที่ไม่เท่าเทียม และยังไปกระทบวิถีชีวิตของพวกเขาด้วย

    ชาวนาพ่อลูกสองที่ฐานะค่อนข้างดีอย่าง ฉุ่ย ซอง เด แห่งจังหวัดชางดอง ซึ่งอยู่ทางตะวันออกของจีน ซึ่งมีพื้นที่เกษตรค่อนข้างมากคือ 10 mu (ประมาณ 6,600 ตารางเมตร) ดูเหมือนจะปรับตัวเข้ากับเศรษฐกิจโลกและยอมรับนโยบายของรัฐบาลในการปรับปรุงประเทศสู่ความทันสมัย แม้นายฉุ่ยจะไม่รู้ว่าการที่เขาต้องปรับเปลี่ยนการเพาะปลูกดั้งเดิมคือพืชจำพวกเมล็ด (ข้าว ข้าวสาลี) มาเป็นการปลูกผลไม้จำพวกองุ่น เป็นเพราะสินค้าจากนอกประเทศเข้ามาตีตลาดอันเนื่องจากจีนต้องลดภาษีพืชผลตามกฎของ WTO แต่ก็ดูเหมือนว่าเขายอมรับการเปลี่ยนแปลงนี้ได้ โดยแบ่งพื้นที่ส่วนหนึ่งปลูกข้าวซึ่งราคาตกมากไว้กินต่อไป อีกส่วนหนึ่งปลูกองุ่นไว้ขายเพราะได้ราคาดีกว่าหลายเท่า

   แต่สำหรับชาวนาจนๆ มีพื้นที่เพียง 3 mu (ประมาณ 3,300 ตารางเมตร) อย่างบิน หวนเจี้ยน ชาวนาที่ทำงานหนักหลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดินมาตลอดชีวิต กลับเห็นว่าการเข้าเป็นสมาชิก WTO เป็นเรื่องที่เขาสุดจะทนรับได้อีกต่อไป และเขาไม่ได้รับประโยชน์อะไรจากความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจนี้เลย

   "ช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ชนบทเปลี่ยนไปมาก ชาวนาต่างหันไปปลูกผักและผลไม้แทนข้าวเพราะได้ราคาดีกว่า" บินระบุ

   ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ชาวนาจีนได้รับผลกระทบหนักจากการที่ปริมาณสินค้าเกษตรจำนวนมหาศาลจากสหรัฐอเมริกาและประเทศต่างๆ ทะลักเข้าสู่จีน สินค้าเหล่านี้ โดยเฉพาะจากสหรัฐอเมริกาเป็นสินค้าที่ได้รับการอุดหนุนราคาจากรัฐบาลสูง ทำให้เมื่อส่งเข้ามาขายในจีนจึงมีราคาถูก โดยราคาข้าวสาลีจากต่างประเทศมีราคาถูกลง 10% ถั่วเหลืองจากบราซิล สหรัฐอเมริกา และอาร์เจนตินา มีราคาถูกกว่าสินค้าท้องถิ่น 5-10%

   ภาวะราคาสินค้าตกต่ำ (อย่างที่เกิดกับราคาหอม กระเทียมในบ้านเรา) ทำให้รัฐบาลจีนต้องเข้าไปรับซื้อพืชผลจากเกษตรกรจีนถึง 45 ล้านตัน ในช่วง 9 เดือนของปีที่แล้ว

   นักเศรษฐศาสตร์ของจีนได้เสนอแนะรัฐบาลว่าจำเป็นต้องตระหนักว่าจีนมีประชากรมากที่สุดในโลก แต่มีที่ดินเพียง 1 ส่วน 14 ของโลก (จีนมีพื้นที่ใหญ่อันดับสามรองจากรัสเซียและแคนาดา) ดังนั้น การกำหนดนโยบายด้านการเกษตรที่เน้นการใช้แรงงานนำหน้ามากกว่าจะเน้นการใช้พื้นที่มาก ซึ่งการเกษตรที่เหมาะกับการใช้แรงงานจำนวนมากก็คือการปลูกผัก ผลไม้

   นักวิเคราะห์ประเมินว่า จากการที่การส่งออกของจีนเติบโตอย่างมากจากจุดแข็งเรื่องสินค้าราคาถูกเพราะแรงงานมีราคาถูกจนตีตลาดไปทั่วโลกในขณะนี้ เชื่อว่าในอีกไม่เกิน 4-5 ปีข้างหน้า จีนจะเผชิญกับการถูกกีดกันทางการค้าจากประเทศต่างๆ เพื่อปกป้องอุตสาหกรรมภายในประเทศ

   ตามกฎขององค์การการค้าโลก การกีดกันการค้าไม่สามารถทำได้ แต่บรรดาประเทศตะวันตกทั้งยุโรปและสหรัฐอเมริกา ต่างมีวิธีการที่จะสร้างกลไกใหม่ๆ ขึ้นมากีดกันการค้า ซึ่งเรียกว่าเป็นการกีดกันในเชิง "เทคนิค" โดยวิธีการที่นิยมก็คือการตั้งมาตรฐานด้านความปลอดภัย ด้านสุขอนามัย เอาไว้สูงมากเกินกว่าประเทศเจ้าของสินค้าจะปฏิบัติตามได้ หรือหากจะปฏิบัติตามให้ได้มาตรฐานก็ต้องลงทุนเพิ่มอีกมาก ซึ่งจะทำให้ต้นทุนสูงขึ้นไปอีก นอกจากนี้ปัญหายอดนิยมอีกอย่างหนึ่งที่ถูกหยิบยกขึ้นมากีดกันสินค้าจากจีน ก็คือการกล่าวหาเรื่องการใช้แรงงานโดยละเมิดกติกาสากล เช่น การอ้างเรื่องการใช้แรงงานเด็ก การจ่ายค่าจ้างต่ำกว่ามาตรฐาน

   เมื่อเร็วๆ นี้ บริษัทผลิตรองเท้าของจีน 1,200 แห่ง ที่ถูกสหภาพยุโรป (อียู) เก็บภาษีตอบโต้การทุ่มตลาด โดยอ้างข้อหาว่าขายสินค้าราคาต่ำกว่าที่ควรจะเป็น ได้พากันถอดใจในการใช้กระบวนการทางกฎหมายต่อสู้กับอียู เพราะเห็นว่ามีค่าใช้จ่ายสูง สิ่งที่บริษัทเหล่านี้ทำได้ก็คือพากันไปหาตลาดส่งออกอื่นแทน มีเพียง 4 บริษัทเท่านั้นที่จะขอต่อสู้เพราะเห็นว่าสิ่งที่อียูทำไม่ยุติธรรม และยังไม่เป็นไปตามกฎขององค์การการค้าโลก และยังไม่สอดคล้องกับอนุสัญญาของอียูด้วย เพราะอียูเรียกเก็บภาษีดังกล่าวโดยไม่เปิดโอกาสให้บริษัทที่ถูกกล่าวหาได้ชี้แจงเลย

  เชื่อว่าจีนจะยังเผชิญกับการถูกกีดกันทางการค้าต่อไป พร้อมๆ กับการถูกจับตาในฐานะศูนย์กลางเศรษฐกิจสำคัญของโลก ซึ่งย่อมสร้างความไม่สบายใจให้กับโลกตะวันตกที่มองมาอย่างหวาดระแวง แต่การกำลังก้าวขึ้นมาเป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจ (ใหม่) ของโลกและของเอเชีย จีนก็ต้องแลกด้วยความสูญเสียหลายอย่าง โดยเฉพาะผลกระทบต่อคนในชนบทที่ส่วนหนึ่งต้องทิ้งนาไร่ มาหางานทำในเมือง

  ที่สำคัญความเติบโตของเศรษฐกิจอย่างมากนั้นพิสูจน์ชัดว่าไม่ได้กระจายรายได้อย่างทั่วถึงและเป็นธรรม

 

ย้อนกลับ:::