สถาบันยุทธศาสตร์การค้า เป็นสถาบันที่จัดตั้งขึ้นโดยหอการค้าไทยตามมติของคณะกรรมการหอการค้าไทย เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2543 ตามพระราชบัญญัติหอการค้าไทย พ.ศ. 2509  และได้ดำเนินการอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน 2544  โดยมีรายละเอียดในการจัดตั้งต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

• สถาบันฯ เป็นองค์กรวิชาการ เพื่อศึกษา วิเคราะห์ และกำหนดยุทธศาสตร์การค้าของไทย

• มีสถานภาพเป็นหน่วยงานอิสระ ที่มีเสรีภาพบนพื้นฐาน ทางวิชาการ ไม่มีอคติและความลำเอียงในการ ดำเนินงานตาม  พันธกิจ และวัตถุประสงค์

• ยึดหลักความแม่นตรง ถูกต้อง และน่าเชื่อถือได้ในการปฏิบัติพันธกิจ

• มุ่งมั่นในผลประโยชน์ของประเทศชาติและส่วนรวมเป็นสำคัญ

ภายใต้สภาวะการแข่งขันทางการค้าระหว่างประเทศภูมิภาคและภายในประเทศในปัจจุบัน และกรอบกติกาการค้าใหม่ที่กำหนดโดยนานาประเทศ ธุรกิจและการค้าทุกสาขาต้องเผชิญกับการเร่งสร้างผลผลิตทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ โดยคำนึงถึงประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรที่มีจำกัด การรักษาสภาพแวดล้อมที่ดี ความเป็นธรรม และเสรีในการแข่งขัน และนำประโยชน์สูงสุดแก่ประเทศชาติ และส่วนรวม ธุรกิจและการค้าในภาคเอกชน จึงจำเป็นต้องดำเนินการในเชิงรุก โดยประสานร่วมมือกับภาครัฐได้อย่างมีประสิทธิผล และด้วยยุทธศาสตร์ที่เหมาะสมและทันต่อเหตุการณ์การที่จะปฏิบัติพันธกิจดังกล่าวนั้น ได้จำเป็นต้องมีฐานข้อมูลที่ถูกต้องสมบูรณ์ ทันสมัย และต้องมีการศึกษาวิเคราะห์อย่างรอบคอบ เพื่อให้สามารถกำหนดจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคาม ที่มีและเกิดจากปัจจัยทั้งภายในและภายนอกประเทศ สำหรับวางแนวทางยุทธศาสตร์การค้าในเชิงรุกได้อย่างพอเหมาะ

หอการค้าไทย และสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย ด้วยความร่วมมือของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย จึงได้ริเริ่มวางแนวทางและก่อตั้ง “สถาบันยุทธศาสตร์การค้า” ให้มีหน้าที่และความรับผิดชอบในการปฏิบัติพันธกิจตามปรัชญาและวัตถุประสงค์ข้างต้น

“สถาบันยุทธศาสตร์การค้า” ได้รับการก่อตั้งโดยข้อบังคับเฉพาะให้มีสถานภาพเป็นองค์กรวิชาการที่มีความเป็นอิสระและเสรีภาพบนพื้นฐานทางวิชาการโดยสมบูรณ์ มีผลตั้งแต่ 26 พฤศจิกายน 2544

สถาบันยุทธศาสตร์การค้าปฏิบัติพันธกิจเพื่อ บรรลุวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ

• กำหนดยุทธศาสตร์การค้าและทางเลือก ทั้งในด้านยุทธศาสตร์การค้าภายในประเทศและยุทธศาสตร์การค้ากับต่างประเทศ

• รวบรวมและจัดระบบข้อสนเทศการค้าและรวมถึง

  •   ผลงานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการค้า

  •   กิจกรรมวิชาการเกี่ยวกับการค้า

  •   การเจรจาทางการค้า

        เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลสำคัญในการกำหนด ยุทธศาสตร์การค้าและทางเลือก

• ศึกษาวิจัยในการจัดทำยุทธศาสตร์การค้าและทางเลือก ในกรณีที่ไม่มีผลงานศึกษาวิจัยของหน่วยงานอื่นใดมาสนับสนุน

       นอกจากนี้สถาบันยุทธศาสตร์การค้ายังอาจปฏิบัติภารกิจเร่งด่วนอื่น ๆ ตามที่คณะกรรมการสถาบันยุทธศาสตร์การ ค้าเห็นสมควรกำหนด

การกำหนดนโยบาย แผนงาน และงบประมาณ

          สถาบันยุทธศาสตร์การค้า มีคณะกรรมการสถาบันฯ เป็นผู้กำหนดและรับผิดชอบนโยบายการดำเนินงาน แผนงาน และงบประมาณของสถาบันฯ และรับผิดชอบต่อผลงานศึกษาวิจัยของสถาบันฯ

คณะกรรมการสถาบันฯ มีจำนวน 15 คน และมีวาระคราวละ 2 ปี โดยมีองค์ประกอบดังนี้

• ผู้แทนหอการค้าไทย หรือสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย เป็นประธานกรรมการ

• ผู้แทนหอการค้าไทย หรือสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย เป็นรองประธานกรรมการ

• อธิการบดี มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เป็นรองประธานกรรมการ

• ผู้แทนหอการค้าไทย และสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย 3 คน เป็นกรรมการ

• ผู้แทนหอการค้าจังหวัด 3 คน เป็นกรรมการ

• ผู้แทนมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย 3 คน เป็นกรรมการ

• นักวิชาการจากองค์กรภายนอก 3 คน เป็นกรรมการ

    ผู้อำนวยการสถาบันฯ ซึ่งได้รับการสรรหาโดยคณะกรรมการสถาบันฯ เป็นเลขานุการของคณะกรรมการสถาบันและเป็นเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดขอบการดำเนินงานของสถาบันฯ นอกจากนั้นยังได้มีการว่าจ้างเจ้าหน้าที่อื่นๆ เพื่อปฏิบัติงานของสถาบันฯ ด้วย

    สถาบันยุทธศาสตร์การค้าปฏิบัติภารกิจโดยเป็นอิสระ โดยการมอบอำนาจจากหอการค้าไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อิสระในการให้ได้มาซึ่งยุทธศาสตร์การค้า และทางเลือก และการรวบรวมจัดระบบข้อสนเทศการค้า

         สถาบันยุทธศาสตร์การค้าโดยคณะกรรมการสถาบันฯ รับผิดชอบในผลงานศึกษาวิจัย และยุทธศาสตร์การค้าที่ดำเนินการโดยสถาบันฯ  การดำเนินงานของสถาบันฯ เป็นไปโดยเปิดเผย และโปร่งใส โดยเฉพาะในการเก็บรวบรวมข้อสนเทศ และวิธีวิทยาในการกำหนดยุทธศาสตร์การค้า  สถาบันต้องรายงานผลการศึกษาวิจัย และผลการดำเนินงานทุกปีต่อหอการค้าไทย

         นอกจากสถาบันยุทธศาสตร์การค้าจะมีส่วนร่วมมือโดยใกล้ชิดกับหอการค้าไทย สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย และมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ในการกำหนดหัวข้อยุทธศาสตร์การค้าและทางเลือกแล้ว สถาบันฯ ยังเปิดโอกาสให้นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และสถาบันทางวิชาการอื่น ๆ ได้มีส่วนร่วมในการดำเนินงานของสถาบัน โดยเฉพาะการศึกษาวิจัยเพื่อกำหนดยุทธศาสตร์ทางการค้าและทางเลือก

      สถาบันยุทธศาสตร์การค้ามีการบริหารและดำเนินงานด้านการเงิน การบัญชี ทรัพย์สิน งบประมาณ และเงินทุน เป็นอิสระ โดยมีระเบียบว่าด้วยการเงินและการบัญชี ของสถาบันฯ โดยเฉพาะ ภายใต้การกำกับ    และรับผิดชอบของคณะกรรมการสถาบัน

      รายรับของสถาบันฯ มีที่มาจาก 3 แหล่งหลักคือ งบประมาณสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย รายได้จากการดำเนินงานของสถาบันฯ และดอกผลจากเงินหรือทรัพย์สินของสถาบันฯ นอกจากนั้นคณะกรรมการสถาบันฯ อาจพิจารณาให้มีรายได้จากแหล่งอื่น ๆ เข้ามาสมทบอีกด้วย